Kościelski Gaweł h. Ogończyk (zm. ok. 1616), poseł sejmowy, pisarz różnowierczy. Pochodził z kujawskiej rodziny Ogończyków piszącej się z Kościoła. Ojcem K-ego był Wojciech, matka nieznana. O wykształceniu K-ego i jego latach młodzieńczych nie mamy wiadomości, być może, podobnie jak jego brat Walenty, podstoli brzeski, otarł się o dwór Zygmunta Augusta. Dane o późniejszej działalności K-ego są również fragmentaryczne. W r. 1565 był K. posłem woj. brzeskiego na sejm piotrkowski. W r. 1573 sprawował funkcję poborcy w pow. brzeskim, zaś w r.1587 w czasie bezkrólewia wziął czynny udział w zjeździe szlachty województw brzeskiego i inowrocławskiego. Na zjeździe tym występował już jako podsędek brzeski. K. był różnowiercą, najprawdopodobniej kalwinem. Brał czynny udział w życiu zborowym, odznaczał się też jako pisarz dysydencki. Pod koniec XVI w. opublikował dwa dziełka: Przestroga to jest czasu tego niezgody teraźniejszej w kościele chrześcijańskim te rzeczy, które spisane ku przestrodze obaczyć trzeba wiernym bożym (wyd. 1589) oraz Nazwiska z objawienia św. Jana Krystusowi, zborom pańskim, prawdziwym i fałszywym nauczycielom służące, także i zwierzchności rzymskiej i temu, który na niej siedzi, też diabłu i ludziom wobec pospolitym i co które nazwisko znaczy z wyrozumieniem słów tajemnych (wyd. 1597). Pierwsze z nich dedykował K. prymasowi S. Karnkowskiemu, z którym polemizował na temat prymatu papieskiego, drugie zaś Sierakowskim, synom wojewody łęczyckiego Jana. W pierwszych latach XVII w. został K. wciągnięty na indeks autorów ksiąg zakazanych. W r. 1595 uczestniczył w synodzie toruńskim i podpisał jego uchwały.
K. posiadał część Kościoła, Poczernina, Bodzanowa-Ligaszcza, nadto Syczewo i Zakrzewo Górne. Spławiał też zboże do Gdańska. Poślubił Agnieszkę z Gorynina. Dziećmi jego byli: Barbara, żona Macieja Korytkowskiego, Anna, żona Bartłomieja Ponętowskiego, oraz synowie: Maciej, Wojciech i Jan. .
Estreicher; Jocher, II 214, 215; Korbut; W. Enc. Ilustr.; Boniecki; Niesiecki; Paprocki; Uruski; Kolankowski L., Posłowie sejmów Zygmunta Augusta, „Reform, w Pol.” T. 5: 1928; – Brückner A., O polskich indeksach, „Pam. Liter.” R. 2: 1903 z. 1 s. 66; Karwowski S., Kościelscy h. Ogończyk, P. 1918; Pawiński A., Dzieje ziemi kujawskiej oraz akta historyczne do nich należące, W. 1888 III 10, 15; – Regestra thelonei aquatici Vladislaviensis saeculi XVI, Wyd. S. Kutrzeba i F. Duda, Kr. 1915; Źródła Dziej., IX 110, XII 115, XIII 12, 51.
Irena Kaniewska